Recykling wody jako narzędzie ochrony odpornych na zmiany klimatu dostaw wody w regionach o wilgotnym klimacie

Recykling wody w praktyce: Wnioski z wizyty studyjnej projektu Waterman (14–16 stycznia 2025)

W ramach projektu Waterman w dniach 14–16 stycznia 2025 r. odbyła się druga wizyta studyjna, która skupiała się na praktykach recyklingu wody w regionie o wilgotnym klimacie. Wyjazd do Belgii umożliwił uczestnikom zapoznanie się z innowacyjnymi systemami zarządzania wodą w czterech różnych lokalizacjach. Wizyty te ukazały praktyczne podejścia do recyklingu wody oraz adaptacji do wyzwań klimatycznych w kontekście miejskim i przemysłowym.

Dzień 1: Pionierskie programy recyklingu wody w Belgii

Pierwsze miejsce: System ponownego wykorzystania wody Torreele / St-André

Pierwszym miejscem odwiedzonym przez uczestników było Koksijde, gdzie firma Aquaduin zarządza systemem ponownego wykorzystania wody Torreele / St-André. Powstały w 2002 roku system był jednym z pierwszych w regionach o wilgotnym klimacie, które zastosowały pośrednie wykorzystanie wody pitnej. Obiekt przekształca oczyszczone ścieki z oczyszczalni Torreele w wodę infiltracyjną, która jest następnie używana do uzupełniania wód gruntowych w pobliskich wydmach.

Kluczowe cechy:

• Wieloetapowy proces oczyszczania wody w celu zapewnienia wysokiej jakości.
• Sezonowa regulacja poziomu chlorowania: niższy zimą, wyższy latem.
• Produkcja około 50% wody infiltracyjnej z recyklingu ścieków.

Projekt podkreśla znaczenie współpracy z gminami i lokalnymi interesariuszami w celu zapewnienia dostaw wody pitnej w regionie często odwiedzanym przez turystów.

Drugie miejsce: Recykling wody w dzielnicy „De Nieuwe Dokken”

Drugim przystankiem była dzielnica „De Nieuwe Dokken” w Gandawie – pierwsza „cyrkularna dzielnica miejska” w regionie Flandrii. Zarządzana przez DuCoop, integruje recykling wody z modelem gospodarki obiegu zamkniętego, obejmującym energię, odpady i zarządzanie wodą.

Najważniejsze aspekty:

• Zbieranie wody deszczowej i recykling szarej wody dla 244 gospodarstw domowych, biur oraz pobliskiej fabryki.
• Separacja ścieków czarnych, szarych i odpadów kuchennych.
• Odzysk około 20% ciepła ze ścieków.
• Systemy magazynowania energii i pompy ciepła zasilane powietrzem do zrównoważonego ogrzewania.

Ta dzielnica pokazuje, jak planowanie urbanistyczne może zmniejszyć zużycie wody – mieszkańcy zużywają jedynie 60 litrów dziennie (w porównaniu do średniej belgijskiej wynoszącej 100 litrów). W przyszłości planowane jest podłączenie kolejnych dzielnic w celu maksymalizacji wykorzystania zasobów.

Dzień 2: Innowacyjne przemysłowe ponowne wykorzystanie wody

Trzecie miejsce: Ponowne wykorzystanie ścieków komunalnych w zakładzie Dow w Terneuzen

Drugi dzień rozpoczął się od wizyty w Terneuzen w Holandii, gdzie firma Dow współpracuje z lokalnymi partnerami, aby ponownie wykorzystać ścieki komunalne do celów przemysłowych. Rozpoczęty w latach 90. XX wieku projekt na dużą skalę oczyszcza ścieki w lokalnej oczyszczalni i transportuje je 12 km do zakładu Dow. Tam są one dalej oczyszczane i wykorzystywane w procesach produkcyjnych oraz w wieżach chłodniczych.

Najważniejsze osiągnięcia:

• Dodanie sztucznych mokradeł do wstępnego oczyszczania, co przybliża system do pełnego obiegu zamkniętego.
• Zmniejszenie zapotrzebowania na wodę słodką, co pozwala radzić sobie zarówno z suszami, jak i ryzykiem powodzi w Holandii.
• Integracja zbierania wody deszczowej do użytku w rolnictwie, w tym w pobliskich szklarniach.

Partnerstwo publiczno-prywatne pokazuje potencjał rozwiązań opartych na przyrodzie oraz współpracy międzysektorowej w celu przeciwdziałania problemom niedoboru wody.

Kolejno uczestnicy pojechalo na Uniwersytet w Gandawie, a dokładniej na Kampus w Kortrijk. Tam rozmawiali o recyklingu wody do celów przemysłowych w południowej Holandii na podstawie przypadku kompleksu petrochemicznego Dow w Terneuzen. Kolejnym tematem było wykorzystanie sztucznych terenów podmokłych jako naturalnego rozwiązania do wstępnego oczyszczania w ramach systemu recyklingu wody w kompleksie petrochemicznym Dow w Terneuzen.

Ponadto uczestnicy odbyli wizytę do sztucznych mokradeł na terenie kampusu Kortrijk, gdzie Przedstawiciel Uniwersytetu w Gandawie opowiedział o inwestycji.

Dzień 2: Odporne na zmiany klimatu społeczności

Czwarte miejsce: Recykling wody deszczowej w Wiekevorst

Ostatnia wizyta dotyczyła koncepcji „inteligentnej ulicy” w Wiekevorst – nowego osiedla mieszkaniowego z 33 domami i supermarketem. Projekt obejmuje zbiorowe zbieranie i recykling wody deszczowej oraz ogrody deszczowe, tworząc społeczność odporną na zmiany klimatu.

Kluczowe cechy:

• Woda deszczowa stanowi dwie trzecie wody używanej do toalet i ogrodów.
• Woda wodociągowa jest wykorzystywana wyłącznie do celów spożywczych.
• Elementy projektowe obejmują infiltrację, magazynowanie oraz opóźnianie odpływu wody, co zapobiega zalaniom i niedoborom.

Sukces projektu zależy od angażowania nowych uczestników, takich jak szkoły i firmy, oraz edukacji mieszkańców na temat korzyści zrównoważonego zarządzania wodą.

Wnioski i dalsze działania

Podczas ostatniego dnia uczestnicy omówili szersze implikacje recyklingu wody dla regionu Południowego Bałtyku w kontekście adaptacji do zmian klimatycznych. Projekt Waterman, zainicjowany w 2023 roku, przeszedł od skupienia na jakości wody do działań związanych z jej ponownym wykorzystaniem i odpornością na zmiany klimatyczne.

Największe wyzwania:

• Braki w regulacjach prawnych oraz standardach jakości wody dla rolnictwa i przemysłu.
• Wysokie koszty inwestycji i ograniczone finansowanie dla mniej zamożnych regionów.
• Opór społeczny w niektórych krajach europejskich.

Przykłady sukcesów:

• Szwedzkie miasto Kalmar pilotażowo wykorzystało oczyszczone ścieki z dezynfekcją UV do nawadniania terenów zielonych.
• Belgijski program „Blue Deal” wspiera innowacyjne projekty gospodarki wodnej dzięki funduszom regionalnym i unijnym.

Perspektywy:
Recykling wody ma potencjał, aby wzmocnić lokalne systemy wodociągowe wobec zmian klimatycznych, jednak sukces wymaga współpracy na poziomie lokalnym, regionalnym i europejskim. Kluczowe priorytety to: zwiększenie świadomości społecznej, wprowadzenie jasnych ram prawnych oraz rozwój programów wsparcia finansowego.

Planowane są kolejne wydarzenia i wymiana doświadczeń między interesariuszami, co ma zapewnić zrównoważoną przyszłość zarządzania wodą w regionie Bałtyku i poza nim.