Circular Muse

Mamy przyjemność przedstawić Państwu kolejny projekt, który będziemy realizować przez kolejne 3 lata.

Lider projektu: Politechnika Gdańska, Wydział Inżynierii Lądowej i Środowiska
Magdalna Kasprzyk - magda.kasprzyk@pg.edu.pl

• Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych Wejherowo PL                                      
• Gmina Kalmar  - Szwecja                                
• Via University Collage   - Dania                        
• Stowarzyszenie Gmin RP Euroregion Bałtyk - Polska                            
• Uniwersytet w Kłajpedzie - Litwa                      

WSTĘP

Gminy i miejskie przedsiębiorstwa użyteczności publicznej świadczą różne usługi na rzecz mieszkańców i odwiedzających. Oferowanie ich wiąże się z szerokim zakresem prac podstawowych i operacji w tle (np. zimowe odśnieżanie dróg, prace naprawcze na ulicach i innej infrastrukturze publicznej, utrzymanie przestrzeni publicznych itp. Wiele z tych działań gmin nadal opiera się na paradygmacie gospodarki liniowej, co z kolei wiąże się z nadmiernym wykorzystaniem - często nawet surowców (np. piasku lub żwiru do zimowego odśnieżania dróg), które stają się odpadami i są utylizowane po jednorazowym użyciu. Rezultatem jest zarówno stosunkowo wysokie zużycie surowców, jak i wytwarzanie odpadów podczas świadczenia usług komunalnych. Wśród takich przypadków można wyróżnić:

• W Danii ponad 4500 zbiorników na wodę deszczową wymaga okresowego czyszczenia, co stanowi okazję do recyklingu osadów i zbadania możliwości ich ponownego wykorzystania.
• W Szwecji obowiązkowe oczyszczanie wód opadowych podkreśla potrzebę zarządzania zbiornikami osadów. W całym kraju musi istnieć ponad 1000 zbiorników wody deszczowej, a ich liczba stale rośnie.
• W przypadku Polski, utylizacja około 1000 ton piasku w Wejherowie, który ostatecznie trafił do odpadów, podkreśla zakres praktyk cyrkularnych w zimowym utrzymaniu dróg.

Zastosowanie zasad gospodarki o obiegu zamkniętym w tych podstawowych pracach i operacjach w tle mogłoby znacznie zmniejszyć wpływ na środowisko świadczenia usług komunalnych w obszarze Południowego Bałtyku. Istnieją również potencjalne punkty dźwigni do zmniejszenia zużycia surowców i produkcji odpadów, które leżą nawet w bezpośredniej sferze wpływu gmin i komunalnych przedsiębiorstw użyteczności publicznej, na przykład:

• ponowne wykorzystanie surowców w ramach poszczególnych usług komunalnych (np. wielokrotne wykorzystanie żwiru do zimowego odśnieżania ulic),
• ponowne wykorzystanie surowców w ramach różnych usług komunalnych, tj. wykorzystanie materiałów, które są obecnie utylizowane jako „odpady” lub produkty uboczne
• jednej usługi komunalnej do innych celów w ramach świadczenia usług komunalnych (np. oddzielanie i wykorzystywanie piasku zebranego przez zamiatarki uliczne do miejskich robót ziemnych lub osadów z retencji wody deszczowej do tworzenia i/lub nawożenia zieleni miejskiej).

Jednak szersze wykorzystanie tego potencjału w celu optymalizacji efektywności wykorzystania zasobów - a być może także kosztów, jeśli ceny towarów będą nadal rosły - przez gminy i przedsiębiorstwa komunalne w obszarze SB nie ma jeszcze miejsca. Powody są następujące:

• Wciąż brakuje świadomości i wiedzy na temat stosowania podejścia cyrkularnego w świadczeniu usług komunalnych, zarówno po stronie kierownictwa zakładów komunalnych, jak i miejskich decydentów, którzy mogą określać cele w zakresie wydajności. Dotyczy to w szczególności mniejszych miast i gmin wiejskich, podczas gdy większe miasta są pod tym względem o krok dalej. Na przykład żadne z władz lokalnych i regionalnych w obszarze SB nie było częścią inicjatywy „Circular Cities and Regions Initiative” (CCRI), która została uruchomiona przez Komisję Europejską w ramach planu działania na rzecz gospodarki o obiegu zamkniętym do 2022 r.
• Istnieją już dobre praktyki w zakresie ponownego wykorzystania „odpadów” lub produktów ubocznych usług komunalnych również w obszarze SB, w tym wyniki sektorowych projektów Interreg SB (np. STEP, WASTEMAN). Jednak wiedza na ich temat jest tematycznie rozproszona i fragmentaryczna, a ponowne wykorzystanie w innych usługach komunalnych często nie jest szczegółowo omówione pomimo potencjału.  Dlatego nie jest łatwo uchwycić i powielić te praktyki dla naśladowców, w szczególności z innych dziedzin świadczenia usług komunalnych.
• W szczególności w przypadku mniejszych miast i gmin wiejskich na obszarze Południowego Bałtyku, możliwości budowania potencjału i transgranicznej wymiany w zakresie gospodarki o obiegu zamkniętym między sektorami i granicami są ograniczone. Nie istnieją jeszcze żadne inicjatywy w tym zakresie a władze lokalne i regionalne nie uczestniczą w międzynarodowych sieciach zajmujących się tymi kwestiami.

IDEA PROJEKTU

Projekt Circular MuSe przyjmuje kompleksowe i systematyczne podejście do promowania zasad gospodarki o obiegu zamkniętym w usługach komunalnych na całym obszarze Południowego Bałtyku.

Ogólnym celem projektu jest wspieranie przedsiębiorstw komunalnych i gmin w mniejszych miastach i na obszarach wiejskich w stosowaniu podejścia cyrkularnego, które sprzyja ponownemu wykorzystaniu surowców w ich łańcuchach dostaw, a tym samym efektywnemu wykorzystaniu zasobów w usługach komunalnych.

Nadrzędnym celem jest zwiększenie efektywności wykorzystania zasobów poprzez minimalizację zużycia surowców i zmniejszenie ilości odpadów poprzez ponowne wykorzystanie materiałów w łańcuchach dostaw usług komunalnych.

Projekt koncentruje się na mniejszych miastach i obszarach wiejskich, uznając ich wyjątkowe wyzwania i możliwości w przejściu na gospodarkę o obiegu zamkniętym i możliwości przejścia na gospodarkę o obiegu zamkniętym.

Podejście do projektu opiera się na trzech głównych celach:

1. Utworzenie „Utworzenie Południowo Bałtyckiego Huba wiedzy u usługach komunalnych w obiegu zamkniętym” w celu ułatwienia transgranicznego budowania potencjału i transferu wiedzy. Zostanie to zapewnione poprzez przeprowadzenie dogłębnej analizy w celu zidentyfikowania potrzeb i  potencjałów zastosowania rozwiązań gospodarki o obiegu zamkniętym w różnych obszarach tematycznych usług komunalnych; inwentaryzację istniejących technicznych rozwiązań organizacyjnych mających zastosowanie do usług komunalnych o obiegu zamkniętym; ocenę możliwości powielania rozwiązań i stworzenie otwartego katalogu online ze studiami przypadków i informacjami na temat „agentów wiedzy”; i opracować
2. Testowanie i ocena nowych podejść do obiegu zamkniętego w celu wzbogacenia portfolio dostępnych rozwiązań. Zostanie to zapewnione poprzez przeprowadzenie studiów wykonalności w oparciu o istniejące najlepsze praktyki i najnowszą wiedzę międzynarodową; wdrażanie międzynarodowych warsztatów i sesji wzajemnej oceny , aby towarzyszyć pilotażowym w zaangażowanych gminach; wspólne projektowanie, testowanie i ocena nowych rozwiązań w zakresie obiegu zamkniętego przez miejskie przedsiębiorstwa użyteczności publicznej, dokumentowanie wyników oraz dostarczanie wytycznych i planów dla naśladowców.
3. Wdrożenie środków wsparcia opartych na wspólnie opracowanych programach nauczania w zakresie świadczenia usług komunalnych o obiegu zamkniętym. Zostanie to

osiągnięte poprzez identyfikację grup docelowych i ich potrzeb, ze szczególnym uwzględnieniem komunalnych przedsiębiorstw użyteczności publicznej, mniejsze miasta i gminy wiejskie oraz związki gmin; dostosowanie programów edukacyjnych i mentorskich do konkretnych potrzeb grup docelowych; organizowanie i wdrażanie programów edukacyjnych dla miejskich przedsiębiorstw użyteczności publicznej i decydentów, rekrutacja firm za pośrednictwem gminnych organizacji parasolowych oraz ułatwianie warsztatów wymiany tematycznej i wizyt studyjnych w miastach pilotażowych Circular MuSe.

DZIAŁANIA PROJEKTOWE

Działania projektu są pogrupowane w trzy pakiety robocze związane z treścią. Pierwszy z nich poświęcony jest utworzeniu „South Baltic Knowledge Hub on Circular Municipal Services”. Obejmuje on opracowanie otwartego katalogu studiów przypadków i dostępnych rozwiązań dla usług komunalnych o obiegu zamkniętym, opracowanie zestawu modułowych programów nauczania i mentoringu dla miejskich przedsiębiorstw użyteczności publicznej i miejskich decydentów oraz utworzenie międzynarodowej sieci ekspertów ds. gospodarki o obiegu zamkniętym z instytucji badawczo-rozwojowych. Drugi pakiet prac koncentruje się na praktycznym wdrażaniu i ocenie innowacyjnych podejść cyrkularnych w ramach usług komunalnych, które obejmują planowanie, wdrażanie i ocenę pilotażowych rozwiązań w zakresie praktyk techniczno-organizacyjnych w zakresie świadczenia usług komunalnych o obiegu zamkniętym. W ramach ostatniego pakietu roboczego planowane są programy edukacyjne i mentorskie dla miejskich przedsiębiorstw użyteczności publicznej wraz z międzynarodowymi warsztatami łączącymi praktyków i naukowców.

Grupami docelowymi projektu są miejskie przedsiębiorstwa użyteczności publicznej w mniejszych miastach i na obszarach wiejskich, mniejsze miasta i gminy wiejskie oraz stowarzyszenia gmin i/lub stowarzyszenia sektorowych przedsiębiorstw użyteczności publicznej.

ROLA STOWARZYSZENIA:

Partner parasolowy dla polskich organizacji (samorządy: Wejherowo i Stawiguda) i podmioty znajdujące się na obszarze działania Stowarzyszenia, co umożliwi podmiotom zainteresowanym gospodarką komunalna o obiegu zamkniętym i bezpośrednie włączenie się w panowanie rezultatów projektu i przyczynienie się do stworzenia uniwersalnej wiedzy.

PROJEKT W PIGUŁCE

INTERREG SOUTH BALTIC, NO STHB.02.03-IP.01-0011/23