CONE- Miasta natury: rozwiązania oparte na naturze w miejskich żywych laboratoriach

W tym miesiącu rozpoczęliśmy realizację projektu CONE- Miasta natury: rozwiązania oparte na naturze w miejskich żywych laboratoriach. Działania projektowe trwać będą do końca listopada 2026 roku.

Projekt realizowany jest z programu Interreg Centralna Europa, złożony w 2023 roku w ramach regularnego naboru konkursowego w ramach osi priorytetowej: Współpraca na rzecz bardziej ekologicznej Europy Środkowej.
Cel szczegółowy SO2.2: Zwiększenie odporności na zmiany klimatu na w Europie Środkowej

Lider: UniSMART- Foundation of Padua University (WŁOCHY)

Konsorcjum projektowe:

BURST Nonprofit Korlátolt Felelősségű Társaság
Gmina Miasta Wejherowa
Stowarzyszenie Gmin RP Euroregion Bałtyk
Politechnika Gdańska
JAIP – Jihočeská agentura pro podporu inovací, o.p.s.
Statutární město České Budějovice
Občina Poljčane
Jászberény Városi Önkormányzat
Comune di Padova

Konsorcjum projektowe składa się z 10 pełnych partnerów z Włoch, Polski, Węgier, Czech, Słowenii (w tym trzech z Polski: Wejherowo, STG ERB, Politechnika Gdańska) oraz obejmuje 5 partnerów Stowarzyszonych (w tym trzech z Polski: Sztum, Tolkmicko, Dzierzgoń)

WARTOŚĆ PROJEKTU: 1 844 844.20 EUR,

Poziom dofinansowania 80%, wkład własny 20%

Projekt przewiduje również działania inwestycyjne z wykorzystaniem rozwiązań opartych na naturze w małych i średnich miastach z wykorzystaniem żywych laboratoriów, które będą realizowane w Gminie Miasta Wejherowo (budżet 173.794 EUR), którą merytorycznie i w wymiarze techniczno-naukowym wspierać będzie Politechnika Gdańska (182.730,00 EUR) oraz w postaci małej inwestycji w Gminie Tolkmicko

Projekt obejmuje

Działania infrastrukturalne: budowa rozwiązań opartych na naturze: zielone parki kieszonkowe, nasadzenia, oczka wodne i ogrody retencyjne
Działania miękkie: wymiana doświadczeń, warsztaty, edukacja dla pracowników komunalnych, szkolenia, wizyty studyjne, strategie miejskie

Ogólny opis projektu:

Projekt ma na celu ustanowienie wielowymiarowego “żywego laboratorium - Living Lab” w celu zastosowania rozwiązań opartych na naturze w lokalnych kontekstach jako międzysektorowe, bardziej cyfrowe i demokratyczne podejście do łagodzenia zmian klimatu i adaptacji do nich.

Projekt przyczynia się do zwiększenia odporności na zmiany klimatu i klęski żywiołowe, wdrażając dostosowane środki z podejściem partycypacyjnym i wspierając zintegrowane polityki adaptacji do zmian klimatu na poziomie lokalnym i regionalnym.

Ze względu na znaczące skutki środowiskowe, społeczno-gospodarcze i związane ze zdrowiem ludzkim, regiony Europy Środkowej muszą zwiększyć odporność na zmiany klimatu. Zgodnie z ramami koncepcyjnymi Centrum Badawczego (JRC) na temat odporności, definiuje się ją jako zdolność do stawienia czoła wstrząsom i trwałym zmianom strukturalnym w taki sposób, że dobrobyt społeczny jest zachowany bez narażania dziedzictwa przyszłych pokoleń (JRC). Aby to osiągnąć i zapewnić dalszy rozwój miast i przystosować lokalne środowisko miejskie CONE ma na celu sprostanie wykrytym wyzwaniom i potrzebom poprzez lokalne żywe laboratoria innowacji, które angażują podmioty z poczwórnej helisy: sektor publiczny, prywatny, społeczeństwa obywatelskiego i środowiska akademickiego.

Metoda Urban Living Lab obejmuje trzy fazy realizacji:

1. Wspólne badania i analiza kontekstu w celu potwierdzenia zidentyfikowanych wyzwań oraz rozpoznania potrzeb i barier w kontekście lokalnym.

2. Faza eksperymentalna, która obejmuje ideację innowacyjnych rozwiązań, ich inkubację i rozwój strategii.

3. Eksperymenty i informacje zwrotne: testowanie wdrożonego rozwiązania, zbieranie informacji zwrotnych, sugestie dotyczące ulepszeń, walidacja i replikacja.

Wpływ zmian klimatu różni się znacznie w zależności od regionu i sektora. Dlatego też, podczas gdy wspólne strategie i wytyczne mogą być ogólnounijne, działania adaptacyjne muszą uwzględniać specyficzne aspekty terytorialne. Środki muszą być dostosowane na poziomie lokalnym, aby stworzyć realne zintegrowane rozwiązania, które można by następnie powielić w innych regionach Europy Środkowej o podobnych cechach.

Istnieje silna potrzeba włączenia kwestii zmian klimatu do planowania strategicznego opartego na ryzyku i środków zwiększających odporność. Dlatego też innowacja polega na bardziej demokratycznym i opartym na danych podejściu, które prowadzi do upodmiotowienia społeczności i podnoszenia świadomości w odniesieniu do zmian klimatu i możliwych rozwiązań łagodzących i adaptacyjnych. W tych ramach, nawet jeśli nie są technologicznie, rozwiązania oparte na naturze mogą być cennym i zrównoważonym sprzymierzeńcem w połączeniu z podejściem partycypacyjnym.

Projekt CONE sprawdzi, w jaki sposób podejście Urban Living Lab może być skalowalne i adaptowalne w bardziej wiejskich, małych i średnich osiedlach w Europie. Partnerstwo wybierze metody współtworzenia / partycypacyjne metody projektowania, wdrażania i monitorowania NBS, które są wykonalne i przystępne cenowo w takich środkowoeuropejskich gminach.

Główny nacisk zostanie położony na zbadanie i przetestowanie konkretnych metod "żywego laboratorium", które pomogą gminom projektować i wdrażać - w oparciu o szersze zaangażowanie obywateli i lepsze gromadzenie danych, zarządzanie nimi i wykorzystanie.

Zarys projektu:

CONE pomaga rozwiązywać wyzwania miejskie spowodowane zmianami klimatu, np. stres cieplny, utrata różnorodności biologicznej, powodzie a niedobór wody i jakość wody. Jak stwierdzono w raporcie środowiskowym strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, ekstremalne upały i fale upałów w Europie Środkowej znacznie się nasiliły i przewiduje się, że będą występować jeszcze częściej i będą trwać dłużej. Szczególnym problemem jest efekt miejskiej wyspy ciepła, tj. miasta borykające się z wyższymi temperaturami (do 12°C) niż ich otoczenie.

Jeśli chodzi o wodę, zmieniające się wzorce opadów w Europie Środkowej sugerują dwa scenariusze ekstremalnych opadów. Po pierwsze, przewiduje się, że ulewne deszcze wzrosną o 35% do 2070 r. i doprowadzą do wyższego ryzyka częstych powodzi związanych z deszczem i powodzi błyskawicznych, w szczególności w regionach północno-zachodnich i środkowo-zachodnich. Jednocześnie w południowej Europie spodziewane są zmniejszone opady letnie i susze meteorologiczne (EEA, 2019). Susze meteorologiczne mogą szczególnie dotknąć północne Włochy i Słowenię, zwłaszcza w okresach letnich.

Ze wstępnej analizy terytorialnej przeprowadzonej przez partnerów projektu wynika, że poważne powodzie dotykają wszystkie kraje partnerskie, powodując szkody na obszarach zabudowanych miast i miasteczek. Ponieważ ulewne deszcze zdarzają się niespodziewanie po długich okresach suszy, ziemia nie jest w stanie wchłonąć i zatrzymać wody deszczowej. W połączeniu z brakiem odpowiednich warunków odprowadzania wody może to powodować poważne szkody w nieruchomościach prywatnych i publicznych oraz zwiększone zagrożenie dla bezpieczeństwa ludności. W niektórych przypadkach rzeki są narażone na erozję wałów, co powoduje poważne szkody dla lokalnej różnorodności biologicznej, a także ryzyko wystąpienia wysokiego poziomu wód gruntowych w pobliskich strefach. Z drugiej strony, w okresie letnim niedobór wody zwiększa potrzebę skutecznego zatrzymywania spływu wody w korycie rzeki i równoważenia poziomu wody. Te zmiany poziomu wód śródlądowych wpływają na usługi rekreacyjne i jakość wody, a w niektórych przypadkach powodują ograniczenia w korzystaniu z wody (np. podlewanie ogrodów jest zabronione w okresie letnim).Oprócz bardziej konkretnych wyzwań związanych ze zmianami klimatu, stwierdzono, że świadomość ryzyka klimatycznego jest ogólnie dość niska i istnieje potrzeba dotarcia do wszystkich pokoleń i wpłynięcia na ich postawy społeczne.

Wyzwania te mają bezpośredni i pośredni wpływ na zdrowie i dobrostan obywateli, sytuację gospodarczą, bezpieczeństwo i ochronę. W rzeczywistości gminy są głównymi podmiotami odpowiedzialnymi za opracowywanie planów urbanistycznych, planów zazieleniania, planów bezpieczeństwa i ochrony, planów łagodzenia zmian klimatu i adaptacji do nich.

Aby to zmienić, współpraca ponadnarodowa ma kluczowe znaczenie, ponieważ zmiany klimatu są wyzwaniem ogólnoeuropejskim. Właśnie dlatego partnerstwo projektu zdecydowało się na współpracę z lokalnymi grupami roboczymi, mobilizując podmioty z Quadruple Helix: sektor publiczny, sektor prywatny, społeczeństwo obywatelskie i środowisko akademickie. Wspólnie będą dążyć do zwiększenia świadomości na temat zmian klimatu i stworzenia bardziej demokratycznych i cyfrowych procesów, które wspierają stosowanie rozwiązań opartych na przyrodzie w kontekście miejskim. Aby to osiągnąć, partnerstwo projektowe złożone z gmin i organizacji parasolowych ustanowi 5 różnych przypadków pilotażowych, które, wychodząc od lokalnych wyzwań, zorganizują wielopoziomowe, wielosektorowe i wielopodmiotowe miejskie żywe laboratoria. Miejskie żywe laboratoria to laboratoria innowacji, które angażują podmioty z Quadruple Helix. Metoda Urban living lab obejmuje trzy fazy realizacji:

1. Wspólne badania i analiza kontekstu w celu potwierdzenia zidentyfikowanych wyzwań oraz zbadania potrzeb i barier w kontekście lokalnym.

2. Faza eksperymentalna, która obejmuje ideację innowacyjnych rozwiązań, ich inkubację i rozwój strategii.

3. Eksperymenty i informacje zwrotne: testowanie wdrożonego rozwiązania, zbieranie informacji zwrotnych, sugestie dotyczące ulepszeń, walidacja i replikacja. Każde miejskie laboratorium będzie testować inną metodologię partycypacyjną, która zaangażuje obywateli w analizę terytorialną i konsultacje w sprawie inwestycji miejskich w celu zastosowania rozwiązań opartych na przyrodzie.

Oczekuje się, że w ciągu trzech lat współpracy zostanie opracowany protokół odtwarzalności, począwszy od pilotażowych żywych laboratoriów, a wspólnie opracowana ponadnarodowa strategia zostanie przedstawiona decydentom politycznym w Europie Środkowej, aby ułatwić drogę do planów zazieleniania miast w Europie Środkowej, zgodnie z unijną strategią na rzecz bioróżnorodności.

PROJEKT W PIGUŁCE

Obszar projektu: Gospodarka obiegu zamkniętego, rozwiązania oparte na naturze, włączenie społeczne w działania motywacyjne
Zasięg projektu: europejski lub ponadnarodowy (głowni kraje Europy Centralnej)
Rola STG ERB: partner z własnym budżetem
Poziom dofinansowania: 80%
Budżet projektu: 1 424 656,00 EUR
Okres realizacji projektu: 30 miesięcy
Budżet STG ERB: partner z budżetem: 167.520,00 EUR wkład własny: 33.504,00 EUR
Konsorcjum projektowe: Projekt realizowany wspólnie z 10 pełnymi partnerami i 5 partnerami stowarzyszonymi z PL, ITA, CZE, HUN, SLO

INTERREG Central Europe, No CE0200766