Zmiany klimatyczne to procesy, które odnoszą się do długoterminowych zmian w klimacie Ziemi. Te zmiany obejmują wzrost temperatury atmosfery, zmiany w opadach, zmiany w rozkładzie lodu i śniegu, podnoszenie się poziomu morza oraz inne związane z tym efekty. Główną przyczyną tych zmian jest zwiększone emitowanie gazów cieplarnianych do atmosfery przez ludzkość, przede wszystkim w wyniku spalania paliw kopalnych takich jak węgiel, gaz ziemny i ropa naftowa. W coraz większym stopniu borykamy się ze zmianami klimatycznymi takimi jak susze, czy powodzie co powoduje, że bardzo ważnym aspektem jest tematyka wody. Projekt WaterMan promuje ponowne wykorzystanie wody w regionie Morza Bałtyckiego. W ten sposób dodaje nowy element do zarządzania wodą, który może sprawić, że zaopatrzenie w wodę będzie bardziej odporne na klimat.

W ramach projektu WaterMan w dniach 5-6.06.2023 odbyło się spotkanie partnerów projektu w Schweinfurcie. Uczestnicy zostali przywitani przez lidera projektu, managera zarządzającego projektem oraz reprezentanta Berlin Centre for Competence on Water, który był gospodarzem spotkania.

Pierwszego dnia odbyła się wizyta studyjna w miejscu realizacji projektu Nutzwasser. Jest on częścią specjalnego programu finansowania Federalnego Ministerstwa Edukacji i Badań Naukowych na temat: „Technologie wodne: ponowne wykorzystanie”. Celem jest opracowanie nowych, wysoce elastycznych i opartych na potrzebach strategii zarządzania w zakresie ponownego wykorzystania wody do nawadniania obszarów miejskich i rolniczych w praktyczny sposób. Na miejscu uczestnicy zobaczyli ciekawe rozwiązania dotyczące uzdatniania wody do picia np. za pomocą ozonowania, czy światła UV. Do czyszczania wody często używane są produkty chemiczne, które mogą mieć negatywny wpływ na inne czynniki.

Odbyła się również część  warsztatowa, na której rozmawiano o technologiach, ramach prawnych i pracy z odbiorcami. Reprezentant projektu NutzWasser mówił o problemach związanych z mentalnością ludzi i ich podejściem do wody. Zasobów wody pitnej na świecie jest coraz mniej, dlatego należy postawić sobie pytanie: czy musimy wykorzystywać wodę kranową do wszystkiego, np. podlewania trawników, czy mycia aut? Rozpoczęli rozmowy uświadamiające z mieszkańcami. W swoim regionie mają bardzo dużo firm produkcyjnych, które zużywają wodę do schładzania maszyn. Jörg Drewes lider projektu opowiedział o swoim doświadczeniu i przejściach w projekcie.

W drugiej części warsztatu gospodarz wydarzenia KWB (Competence Centre Water Berlin) przedstawił prezentację związaną z używaniem wody. Omówione zostały między innymi tematy dot.:

• podstawowych definicji, źródeł odzyskanej wody i komponentów
• opcji ponownego wykorzystania wody i rodzaje jej wykorzystania, w tym potencjalnych interesariuszy
• technologii uzdatniania wody do ponownego jej wykorzystania („odpowiednie do celu”)

Drugi dzień spotkania był poświęcony części prac warsztatowych, w trakcie których skupiono się na metodach i narzędziach uzdatniania wody. Gospodarz spotkania przedstawił prezentację dotyczącą zarządzania ryzykiem i oceny ryzyka w kontekście ponownego wykorzystania wody (z przykładami z prac Berlińskiego Centrum Kompetencji w zakresie Wody). Prezentacja zawierała również wprowadzenie do ryzyka, ocenę ryzyka i zarządzania według Normy WHO i UE dotyczące jakości wody oraz oceny i zarządzania ryzykiem wg. metody Ilościowej i jakościowej oceny ryzyka. Ciekawym elementem prezentacji była ocena ryzyka chemicznego i mikrobiologicznego.

Dokonano oceny cyklu życia (LCA) jako narzędzia wspomagającego podejmowanie decyzji. Przedstawia ono możliwości wyboru technologii najlepszego przetwarzania do danego celu, w tym jakie są korzyści i obciążenia dla środowiska. Partner z Berlińskiego Centrum Kompetencji przedstawił przykłady dotyczące wody oraz w jaki sposób wykorzystują metodę i możliwości LCA - oceny cyklu życia.

Kolejna prezentacja dotyczyła przeglądu dostępnych narzędzi do badań przygotowawczych i wprowadzenie zewnętrznych bezpłatnych narzędzi wspomagających podejmowanie decyzji w kontekście ponownego wykorzystania wody (narzędzie MultiReuse oraz narzędzie Poseidon).

Partner z Polski (Politechnika Gdańska) oraz ze Szwecji (Kalmar Municipality) kontunowali duskusję dotyczącą narzędzi wspierających ponowne użycie wody. W ramach projektu WaterMan podczas realizacji pilotaży będą wykorzystywane narzędzia badawcze takie jak:

• Extreme Weather Layer - system planowania przestrzennego, który ograniczania ryzyko powodziowe na obszarach miejskich
• GIS - określanie lokalizacji retencji wody
• Quantitative Microbial Risk Assessment (QMRA) - ocena poziomu ryzyka chemicznego

Ostatnia część dnia poświęcona była podsumowaniu dwóch dni pracy warsztatowej oraz wizyty studyjnej. Manager projektu podsumował rozmowy partnerów oraz każdy z uczestników miał możliwość powiedzenia swojego komentarza o wydarzeniu.

Omówione zostały dostępne narzędzia i metody badań przygotowawczych w trakcie działań pilotażowych. Partnerzy rozmawiali o zagadnieniach jakie można zbadać w ankietach. Ważnym aspektem, na który zwrócili uwagę wszyscy uczetsnicy to poziom świadomości mieszkańców i władz dotyczący zasobów wody, jej jakości i metodach uzdatniania i oszczędzania wody pitnej. Będzie to ważny aspekt w projekcie, aby to władze lokalne i regionalne zwiększyły swój poziom wiedzy i świadomości w w/w temacie.

Na koniec omówione zostały sprawy wewnętrzne oraz kolejne działania. Zaplanowano następne spotkania oraz wizyty studyjne, w taki sposób aby każdy miał możliwość wzbogacenia swojego doświadczenia oraz wiedzy w temacie wody. Wspomniane zostały kwestie związane z promocją i rozposrzechnianiem wiedzy dotyczącej projektu oraz realizowanych działań.

W dniu 5 kwietnia 2023 reprezentanci Politechniki Gdańskiej wzięli udział w XLV sesji Rady Miejskiej w Braniewie. Była to okazja do zaprezentowania projektu WaterMan i działań zaplanowanych do realizacji w Mieście Braniewo. W ramach współpracy projektowej Politechnika Gdańska będzie wspierać miasto w działaniach związanych z zaplanowanym pilotażem dotyczącym ponownego wykorzystania wody znajdującej się na basenie miejskim oraz stworzenie parku deszczowego na terenie basenu. Dodatkowo Miasto będzie pracować nad strategią ponownego wykorzystania miejskiej wody.

Dzialania projektu WaterMan rozpoczęły się w styczniu tego roku i będą realizowane przez okres trzech lat przez 16 pełnych partnerów z 6 różnych krajów (SE, DK, DE, PL, LT, LV, EE). Projekt sam w sobie ma za zadanie promocję ponownego wykorzystania wody w regionie Morza Bałtyckiego. W ten sposób dodaje nowy element do gospodarki wodnej, który może sprawić, że zaopatrzenie w wodę będzie bardziej odporne na zmianę klimatu. Kluczowymi podmiotami zajmującymi się ponownym wykorzystaniem wody są władze lokalne i przedsiębiorstwa wodociągowe, dla większości z których temat jest wciąż nowością.

Jednym z pierwszych działań projektu WaterMan była konferencja startowa w Kalmarze oraz Västervik, która odbyła się w dniach 14-16.03.2023.

Uczestnicy konferencji startowej projektu zostali przywitani przez reprezentanta Kalmar County oraz GA-MA consulting. Oprócz omówienia podstawowych kwestii związanych z projektem każdy z partnerów zaprezentował siebie i swoje zaangażowanie w projekcie.

Drugi dzień konferencji poświęcony był działaniom pilotażowym. Uczestnicy mieli możliwość udziału w wizycie studyjnej w Gamleby i Västervik, gdzie zobaczyli docelowe miejsca pilotażu w Szwecji i aktualne rozwiązania dotyczące zalewania jak i suszy. W miejscach pilotażowych reprezentanci miast opowiedzieli nam o miejscu i pomyśle na działanie. Reprezentant Gamleby opowiedział o istniejącej zaporze I generacji, jej koncepcji, doświadczeniach i wykorzystaniu retencjonowanej wody. W ramach pilotażu projektu WaterMan chcą dokonać recyrkulacji wody retencyjnej poprzez rozszerzenie wykorzystania retencjonowanej wody deszczowej z wielu zapór. W drugiej miejscowości Västervik uczestnicy poznali plany i wyzwania z jakim boryka się miasto. Dzięki możliwości testowania rozwiązania pilotażowego chcą dokonać recyrkulacji zatrzymanej wody za pomocą planowania wielu zapór 2. generacji oraz przygotowanie lokalnej strategii modelowej dotycząca ponownego wykorzystania wody.

W spotkaniu wzięła udział liczna reprezentacja ze strony polski tj. Urząd Miasta w Braniewie oraz Politechnika Gdańska oraz Stowarzyszenie Gmin RP Euroregion Bałtyk. W projekcie zaplanowane są działania zarówno miękkie jak i pilotażowe. Jednym z takich miejsc pilotażowych będzie Miasto Braniewo, które przy współpracy i wsparciu ekspertów z Politechniki Gdańskiej będą realizować zaplanowany pilotaż dot. recyrkulacji zatrzymanej wody: w postaci miejskiego ogrodu deszczowego przy publicznym basenie, ponownego wykorzystania wody z basenu publicznego. Ponadto przygotowany zostanie model lokalnej strategii: Miejska strategia ponownego wykorzystania wody.

Dodatkowo pilotaże będą realizowane na Litwie, Łotwie, Danii, Niemczech oraz Szwecji. Wszystkie działania dotyczą tematyki ograniczenia wykorzystania wody w regionie Morza Bałtyckiego. Będą to np.:

• Zbiorniki retencyjne wód deszczowych w miejscach publicznych,
• Podziemny zbiornik retencyjny na wodę deszczową,
• Ponowne wykorzystanie wody z oczyszczalni ścieków dla elektrolizy wodoru. Ulepszone oczyszczanie ścieków z oczyszczalni ścieków do wykorzystania w rolnictwie,
• Ponowne wykorzystanie wody z oczyszczalni ścieków na dużą skalę / odpowiednie oczyszczanie do celów przemysłowych i komercyjnych,
• Mobilny system do dezynfekcji ścieków oczyszczonych,
• System dwururowy w budynku użyteczności publicznej.

Projekt oprócz działań pilotażowych będzie opierał się na działaniach miękkich takich jak:

• wizyty studyjne,
• międzynarodowe konferencje,
• warsztaty,
• okrągłe stoły,
• analiza danych,
• stworzenie modeli strategii użycia wody,
• organizacja wydarzeń uświadamiających i poszerzających wiedzę,
• partnerskie konsultacje,
• promocja działań i projektu.

Ostatni dzień konferencji startowej poświęcony był administracyjnej i finansowej części projektu. Lider zapoznał partnerów z procedurami, zasadami i terminami jakie są w programie. Lider wspólnie z partnerami uzgodnili plan działań na ten rok, z uwzględnieniem kolejnego spotkania fizycznego oraz kolejnych spotkań online. Ostatnim zagadnieniem poruszonym w trakcie trzeciego dnia było podpisanie Partnership Agreement oraz terminy, na które muszą zwracać uwagę partnerzy jeżeli chodzi o raportowanie działań merytorycznych i finansowych.