W dniach 1–3 kwietnia 2025 roku w Liepaji odbyło się spotkanie partnerów projektu WaterMan poświęcone tamatyce recyklingu wody. To tutaj partnerzy z Polski, Szwecji, Niemiec, Litwy, Danii i Łotwy spotkali się, by dyskutować o tym, jak odzyskiwać wodę, racjonalnie nią zarządzać i budować odporność naszych regionów na zmiany klimatyczne. Nie zabrakło również entuzjazmu, inspiracji i wspólnego działania.

Pierwszy dzień wydarzenia upłynął pod znakiem prezentacji zrezlizowanego działania dotyczącego studiów wykonalności pilotaży. Omówiono postępy pilotaży – od inteligentnego zagospodarowania wód deszczowych po projekty ponownego wykorzystania wody z basenów. Każdy z partnerów zajmujący się realizacją pilotaży przedstawił status i rezultaty osiągniete do spotkania. Odbyła się dyskusja i komentarze ze strony ekspertów dotyczące realizowanych pilotaży. Ostatnie część dnia poświęcona była tworzonym narzędziom "PR Toolkit" i “Water Recycling Toolbox & Helpdesk”. Prowadzono rozmowy odnośnie ostatnich wydarzeń projektowych takich jak EUSBSR Annual Forum w Gdansku w dniach 29-30 października 2025, Roundtable Discussion w Brukseli 6 listopada 2025, wizyta studyjna i konferencja w Braniewie 24-26 września 2025 oraz konferencja końcowa w Kalmarze 25-27 listopada 2025.

Drugi dzień WaterMan w Saldus – konferencja

Drugi dzień wydarzenia organizowanego w ramach projektu WaterMan poświęcony był konferencji dla lokalnych odbiorców w miejscowości Saldus.

Uczestnicy zostali serdecznie przywitani przez władze miasta Saldus, a następnie zaprezentowano założenia projektu. W ostatnich latach zapotrzebowanie na wodę stale rośnie, dlatego musimy rozważać różne metody odzyskiwania wody.

W Unii Europejskiej istnieją regiony borykające się z niedoborem wody, ale także takie, gdzie występuje jej nadmiar. W ramach projektu WaterMan chcemy promować „recykling wody”, który będzie realizowany poprzez 11 pilotaży oraz 7 strategii.

W trakcie spotkania swoje prezentacje przedstawili:

• Ilona Vilne – Wyzwania zarządzania wodą i potencjał recyklingu wody na Łotwie
• Jurjis Kondratenko – Strategia zarządzania wodą i recyklingu dla regionu Kurzeme (Opracowanie strategii zarządzania wodą i recyklingu wody dla regionu Kurlandii: stan prac i nadchodzące kroki)
• Veerle Depuydt – Zarządzanie wodą deszczową
• Phillipe Seger – koncepcja inteligentnych ulice i "B-rain connect" - jako rozwiązanie do kolektywnego zarządzania i recyklingu wodą deszczową.

Reprezentanci projektu zaprezentowali także realizowane pilotaże w Braniewie, Kalmarze oraz Saldusie

Trzeci dzień WaterMan w Liepaji – Strategiczne planowanie dla przyszłości wody

3 kwietnia 2025 roku, uczestnicy międzynarodowego projektu WaterMan spotkali się w Liepaji na Łotwie, by wspólnie podsumować dotychczasowe działania i zaplanować kolejne etapy realizacji projektu. Trzeci dzień wydarzenia poświęcono w całości na przegląd strategii opracowanych przez partnerów z różnych regionów Europy oraz na dyskusje dotyczące kluczowych wyzwań związanych z gospodarowaniem wodą.

Skupienie na strategii i współpracy

Głównym celem dnia była analiza opracowanych lokalnych strategii dotyczących zarządzania zasobami wodnymi. Partnerzy z Litwy, Łotwy, Danii, Szwecji, Polski i Niemiec zaprezentowali swoje podejścia, doświadczenia oraz plany na przyszłość. Spotkanie miało charakter warsztatowy – każdy z partnerów miał okazję przedstawić swoje działania, otrzymać informacje zwrotne oraz skonsultować dalsze kroki z ekspertami.

Lokalne podejścia, wspólna wizja

Podczas prezentacji ukazały się różnorodne podejścia do tematu wody – od analizy skutków suszy dla rolnictwa (Litwa), przez podnoszenie świadomości społecznej (Szwecja), aż po techniczne zagadnienia związane z jakością ścieków i ich ponownym wykorzystaniem (Dania). Wspólnym mianownikiem dla wszystkich regionów była troska o przyszłość zasobów wodnych, potrzeba działań edukacyjnych i konieczność współpracy między samorządami, instytucjami i mieszkańcami.

Dyskusje, plany i wspólna kolacja

W związku z nieobecnością zewnętrznego recenzenta, zdecydowano się na przeprowadzenie wewnętrznych sesji eksperckich. Pozwoliło to uczestnikom skupić się na konstruktywnej wymianie doświadczeń oraz dopracowaniu strategii tak, aby były jak najbardziej dostosowane do lokalnych uwarunkowań.

Co dalej?

W najbliższych miesiącach partnerzy projektu WaterMan będą finalizować swoje strategie i podejmować kolejne działania w terenie. Podkreślono, że projekt nie kończy się na przygotowaniu dokumentów – prawdziwym celem jest wdrożenie realnych zmian, które poprawią zarządzanie wodą w regionach i zwiększą odporność na zmiany klimatyczne.

Recykling wody w praktyce: Wnioski z wizyty studyjnej projektu Waterman (14–16 stycznia 2025)

W ramach projektu Waterman w dniach 14–16 stycznia 2025 r. odbyła się druga wizyta studyjna, która skupiała się na praktykach recyklingu wody w regionie o wilgotnym klimacie. Wyjazd do Belgii umożliwił uczestnikom zapoznanie się z innowacyjnymi systemami zarządzania wodą w czterech różnych lokalizacjach. Wizyty te ukazały praktyczne podejścia do recyklingu wody oraz adaptacji do wyzwań klimatycznych w kontekście miejskim i przemysłowym.

Dzień 1: Pionierskie programy recyklingu wody w Belgii

Pierwsze miejsce: System ponownego wykorzystania wody Torreele / St-André

Pierwszym miejscem odwiedzonym przez uczestników było Koksijde, gdzie firma Aquaduin zarządza systemem ponownego wykorzystania wody Torreele / St-André. Powstały w 2002 roku system był jednym z pierwszych w regionach o wilgotnym klimacie, które zastosowały pośrednie wykorzystanie wody pitnej. Obiekt przekształca oczyszczone ścieki z oczyszczalni Torreele w wodę infiltracyjną, która jest następnie używana do uzupełniania wód gruntowych w pobliskich wydmach.

Kluczowe cechy:

• Wieloetapowy proces oczyszczania wody w celu zapewnienia wysokiej jakości.
• Sezonowa regulacja poziomu chlorowania: niższy zimą, wyższy latem.
• Produkcja około 50% wody infiltracyjnej z recyklingu ścieków.

Projekt podkreśla znaczenie współpracy z gminami i lokalnymi interesariuszami w celu zapewnienia dostaw wody pitnej w regionie często odwiedzanym przez turystów.

Drugie miejsce: Recykling wody w dzielnicy „De Nieuwe Dokken”

Drugim przystankiem była dzielnica „De Nieuwe Dokken” w Gandawie – pierwsza „cyrkularna dzielnica miejska” w regionie Flandrii. Zarządzana przez DuCoop, integruje recykling wody z modelem gospodarki obiegu zamkniętego, obejmującym energię, odpady i zarządzanie wodą.

Najważniejsze aspekty:

• Zbieranie wody deszczowej i recykling szarej wody dla 244 gospodarstw domowych, biur oraz pobliskiej fabryki.
• Separacja ścieków czarnych, szarych i odpadów kuchennych.
• Odzysk około 20% ciepła ze ścieków.
• Systemy magazynowania energii i pompy ciepła zasilane powietrzem do zrównoważonego ogrzewania.

Ta dzielnica pokazuje, jak planowanie urbanistyczne może zmniejszyć zużycie wody – mieszkańcy zużywają jedynie 60 litrów dziennie (w porównaniu do średniej belgijskiej wynoszącej 100 litrów). W przyszłości planowane jest podłączenie kolejnych dzielnic w celu maksymalizacji wykorzystania zasobów.

Dzień 2: Innowacyjne przemysłowe ponowne wykorzystanie wody

Trzecie miejsce: Ponowne wykorzystanie ścieków komunalnych w zakładzie Dow w Terneuzen

Drugi dzień rozpoczął się od wizyty w Terneuzen w Holandii, gdzie firma Dow współpracuje z lokalnymi partnerami, aby ponownie wykorzystać ścieki komunalne do celów przemysłowych. Rozpoczęty w latach 90. XX wieku projekt na dużą skalę oczyszcza ścieki w lokalnej oczyszczalni i transportuje je 12 km do zakładu Dow. Tam są one dalej oczyszczane i wykorzystywane w procesach produkcyjnych oraz w wieżach chłodniczych.

Najważniejsze osiągnięcia:

• Dodanie sztucznych mokradeł do wstępnego oczyszczania, co przybliża system do pełnego obiegu zamkniętego.
• Zmniejszenie zapotrzebowania na wodę słodką, co pozwala radzić sobie zarówno z suszami, jak i ryzykiem powodzi w Holandii.
• Integracja zbierania wody deszczowej do użytku w rolnictwie, w tym w pobliskich szklarniach.

Partnerstwo publiczno-prywatne pokazuje potencjał rozwiązań opartych na przyrodzie oraz współpracy międzysektorowej w celu przeciwdziałania problemom niedoboru wody.

Kolejno uczestnicy pojechalo na Uniwersytet w Gandawie, a dokładniej na Kampus w Kortrijk. Tam rozmawiali o recyklingu wody do celów przemysłowych w południowej Holandii na podstawie przypadku kompleksu petrochemicznego Dow w Terneuzen. Kolejnym tematem było wykorzystanie sztucznych terenów podmokłych jako naturalnego rozwiązania do wstępnego oczyszczania w ramach systemu recyklingu wody w kompleksie petrochemicznym Dow w Terneuzen.

Ponadto uczestnicy odbyli wizytę do sztucznych mokradeł na terenie kampusu Kortrijk, gdzie Przedstawiciel Uniwersytetu w Gandawie opowiedział o inwestycji.

Dzień 2: Odporne na zmiany klimatu społeczności

Czwarte miejsce: Recykling wody deszczowej w Wiekevorst

Ostatnia wizyta dotyczyła koncepcji „inteligentnej ulicy” w Wiekevorst – nowego osiedla mieszkaniowego z 33 domami i supermarketem. Projekt obejmuje zbiorowe zbieranie i recykling wody deszczowej oraz ogrody deszczowe, tworząc społeczność odporną na zmiany klimatu.

Kluczowe cechy:

• Woda deszczowa stanowi dwie trzecie wody używanej do toalet i ogrodów.
• Woda wodociągowa jest wykorzystywana wyłącznie do celów spożywczych.
• Elementy projektowe obejmują infiltrację, magazynowanie oraz opóźnianie odpływu wody, co zapobiega zalaniom i niedoborom.

Sukces projektu zależy od angażowania nowych uczestników, takich jak szkoły i firmy, oraz edukacji mieszkańców na temat korzyści zrównoważonego zarządzania wodą.

Wnioski i dalsze działania

Podczas ostatniego dnia uczestnicy omówili szersze implikacje recyklingu wody dla regionu Południowego Bałtyku w kontekście adaptacji do zmian klimatycznych. Projekt Waterman, zainicjowany w 2023 roku, przeszedł od skupienia na jakości wody do działań związanych z jej ponownym wykorzystaniem i odpornością na zmiany klimatyczne.

Największe wyzwania:

• Braki w regulacjach prawnych oraz standardach jakości wody dla rolnictwa i przemysłu.
• Wysokie koszty inwestycji i ograniczone finansowanie dla mniej zamożnych regionów.
• Opór społeczny w niektórych krajach europejskich.

Przykłady sukcesów:

• Szwedzkie miasto Kalmar pilotażowo wykorzystało oczyszczone ścieki z dezynfekcją UV do nawadniania terenów zielonych.
• Belgijski program „Blue Deal” wspiera innowacyjne projekty gospodarki wodnej dzięki funduszom regionalnym i unijnym.

Perspektywy:
Recykling wody ma potencjał, aby wzmocnić lokalne systemy wodociągowe wobec zmian klimatycznych, jednak sukces wymaga współpracy na poziomie lokalnym, regionalnym i europejskim. Kluczowe priorytety to: zwiększenie świadomości społecznej, wprowadzenie jasnych ram prawnych oraz rozwój programów wsparcia finansowego.

Planowane są kolejne wydarzenia i wymiana doświadczeń między interesariuszami, co ma zapewnić zrównoważoną przyszłość zarządzania wodą w regionie Bałtyku i poza nim.